H ανώτατη εκπαίδευση είναι καθοριστικής σημασίας παράγων για την επίτευξη κοινωνικής ευημερίας και οικονομικής ανάπτυξης. Πολλές χώρες ανά τον κόσμο, επενδύοντας στρατηγικά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, συνετέλεσαν στη σημαντική ανάπτυξη του τομέα αυτού σε διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, τις τελευταίες δεκαετίες έχει υπάρξει μια μεγάλη αύξηση της παγκόσμιας κινητικότητας για σπουδές, η οποία συνοδεύτηκε με την εγκαθίδρυση μιας κουλτούρας αξιολόγησης και κατάταξης των πανεπιστημίων. Η Ελλάδα, ως μη καθιερωμένος εκπαιδευτικός προορισμός, παρουσίασε χρονική υστέρηση στην υιοθέτηση μιας κουλτούρας αξιολόγησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ).
Μόλις πρόσφατα η πολιτεία εξέφρασε ρητώς την πρόθεσή της να συσχετίσει μέρος της χρηματοδότησης των ΑΕΙ με την κατάταξή τους σε διεθνείς λίστες αξιολόγησης πανεπιστημίων (Webometrics, QS κτλ.). Αναμφισβήτητα πρόκειται για μια θετική εξέλιξη. Δεδομένης όμως της παρατηρούμενης ετερογένειας των επιστημονικών πεδίων που θεραπεύονται ανά ίδρυμα, έχει νόημα η σύγκριση σε επίπεδο ιδρύματος; Πανεπιστήμια που έχουν Τμήματα Επιστημών Υγείας, Πολυτεχνικά Τμήματα και Τμήματα Πληροφορικής θα υπερέχουν πάντοτε έναντι των πανεπιστημίων που δεν έχουν αντίστοιχα Τμήματα, καθώς οι βιβλιομετρικοί δείκτες σε αυτά τα επιστημονικά πεδία παρουσιάζουν συστηματικά υψηλότερες τιμές. Η υπάρχουσα λοιπόν ετερογένεια σημαίνει την απόρριψη της αξιολόγησης; Σίγουρα όχι! Καταδεικνύει όμως ότι για να έχει νόημα η όποια αξιολόγηση, αυτή θα πρέπει να διεξάγεται με συνεπή τρόπο (ίδια ομάδα αξιολογητών και ίδια κριτήρια) μεταξύ ομοειδών οντοτήτων (δηλαδή Τμημάτων), σταθμίζοντας έτσι τις ιδιαιτερότητες κάθε επιστημονικού πεδίου (apples-to-apples comparison).
Πώς μπορούμε λοιπόν να αξιολογήσουμε ένα Τμήμα με τρόπο αμερόληπτο, αντιπροσωπευτικό και αξιόπιστο; Πολλοί παράγοντες καθορίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός Τμήματος (έρευνα, διδασκαλία, διάδραση με την κοινωνία κτλ.). Αναμφίβολα, όμως, κοινός παρονομαστής όλων είναι η ποιότητα του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ). Το πιο αξιόπιστο μέσο αποτύπωσης της ποιότητας των μελών ΔΕΠ είναι η ερευνητική τους δραστηριότητα. Αλλωστε η ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί βασικό κριτήριο για την εκλογή και εξέλιξη των μελών ΔΕΠ. Θεωρούμε ουσιαστικά ότι η απαρχή της ποιότητας στην εκπαίδευση είναι το ανθρώπινο δυναμικό και εκεί εστιάζουμε την προσοχή μας.
Με πυρήνα το ανθρώπινο δυναμικό, λοιπόν, κατασκευάσαμε ένα Δείκτη Ερευνητικής Δραστηριότητας (ΔΕΔ), βάσει του οποίου αξιολογήσαμε και κατατάξαμε τα 15 Τμήματα Οικονομικής Επιστήμης των ελληνικών ΑΕΙ, όπως αυτά τα ορίζει ως ομοειδή το υπουργείο Παιδείας (ΦΕΚ 2877/01.07.2021). Για τη διεξαγωγή της τρέχουσας αξιολόγησης, αρχικά συλλέξαμε τις δημοσιεύσεις (6393 στον αριθμό) όλων των μελών ΔΕΠ (282 στον αριθμό) μέχρι και τον Νοέμβριο του 2021, έχοντας ως πηγή την πληρέστερη και πλέον αξιόπιστη διεθνή βιβλιογραφική βάση Scopus. Στη συνέχεια, κατατάξαμε τις δημοσιεύσεις στο πεδίο των οικονομικών/οικονομετρίας/στατιστικής/χρηματοοικονομικών (δημοσιεύσεις σε άλλα ερευνητικά πεδία, π.χ. marketing, δεν έχουν συμπεριληφθεί) στις σχετικές κατηγορίες ποιότητας, όπως αυτές ορίζονται από τον οδηγό κατάταξης των επιστημονικών περιοδικών Αcademic Journal Guide (ΑJG). Ο οδηγός ΑJG συντάσσεται από την Chartered Association of Business Schools του Ηνωμένου Βασιλείου και κατατάσσει τα επιστημονικά περιοδικά σε 5 κατηγορίες ποιότητας (1, 2, 3, 4 και 4*). Καθώς οι ποιοτικές διαφορές μεταξύ των κατηγοριών δεν είναι αναλογικές (π.χ. 4 δημοσιεύσεις κατηγορίας 1 δεν ισοδυναμούν σε μία δημοσίευση κατηγορίας 4), εκτιμήσαμε συντελεστές βαρύτητας, ώστε οι ποιοτικές διαφορές των επιστημονικών περιοδικών να αποτυπωθούν κατά το δυνατό στη σωστή τους διάσταση. Εφαρμόζοντας τα παραπάνω, προσεγγίστηκε ο ΔΕΔ για κάθε μέλος ΔΕΠ.
Ο τελικός δείκτης κάθε Τμήματος προήλθε από τον μέσο όρο των μελών ΔΕΠ που το απαρτίζουν. Επιπρόσθετα, ο δείκτης των Τμημάτων κανονικοποιήθηκε στην κλίμακα [0-100]. Η κατάταξη των Τμημάτων δίνεται στο Διάγραμμα 1. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάταξη των Τμημάτων έγινε με βάση τα υπάρχοντα μέλη ΔΕΠ τους τον Νοέμβριο 2021. Προφανώς, κάθε νέα ενσωμάτωση ή αποχώρηση μέλους ΔΕΠ δύναται να οδηγήσει σε αναδιάταξη.
Η συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση στηρίζεται στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία και πρακτική. Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας μπορούν να αποτελέσουν έναυσμα ενός ουσιαστικού διαλόγου που θα οδηγήσει στη βελτίωση της ποιότητας των ΑΕΙ και στην ενίσχυση αλλά και ανάδειξη της ερευνητικής δραστηριότητας των Τμημάτων. Πιο συγκεκριμένα, η ανάλυσή μας ανέδειξε τα εξής:
1. Στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση υφίσταται μεγάλος αριθμός Τμημάτων Οικονομικής Επιστήμης, κάτι που είναι συνεπές με το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην προσφορά θέσεων στα ΑΕΙ (https://bit.ly/3xnLW8T).
2. Υπάρχει σημαντική ετερογένεια στη μέση ερευνητική δραστηριότητα των Τμημάτων Οικονομικής Επιστήμης και, αναμφισβήτητα, δράσεις που στοχεύουν στην ποιοτική σύγκλιση των τμημάτων προς τα άνω όρια κρίνονται απολύτως απαραίτητες.
3. Αποτιμώντας τις ερευνητικές επιδόσεις του συνόλου των μελών ΔΕΠ στα Τμήματα Οικονομικής Επιστήμης, προκύπτει ότι ένα κρίσιμο ποσοστό (36%) παρουσιάζει χαμηλό δείκτη ερευνητικής δραστηριότητας και, έτσι, απαιτούνται δράσεις και κίνητρα για τη βελτίωση του ερευνητικού τους έργου.
4. Οφείλουμε να τονίσουμε με πολύ εμφατικό τρόπο ότι υπάρχουν σημαντικοί θύλακες αριστείας στα Τμήματα Οικονομικής Επιστήμης και οι εφαρμοζόμενες καλές πρακτικές αυτών θα πρέπει να καταγραφούν και να αποτελέσουν οδηγό για την αναδιάταξη του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας.
Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν κείμενο αποτελούν ευθύνη των συγγραφέων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραιτήτως την επίσημη θέση των ακαδημαϊκών Τμημάτων τους. Η αναλυτικότερη συζήτηση της μεθοδολογίας είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο: https://bit.ly/3zUVU2I.
Οι υπογράφοντες (αλφαβητικά):
Γιαννίτσαρου Χρυσή, University of Cambridge (UK).
Δεργιαδές Θεολόγος, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Καπετάνιος Γεώργιος, King’s College London (UK).
Μήλας Κώστας, University of Liverpool (UK).
Ξεφτέρης Δημήτριος, Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Οικονομίδης Γεώργιος, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Παναγιωτίδης Θεόδωρος, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Παππά Εύη, Universidad Carlos III de Madrid (Spain).
Σαραφίδης Βασίλης, BI Norwegian Business School (Norway).
Στέγγος Θανάσης, University of Guelph (Canada).
Τζαβαλής Ηλίας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Για την μερική ή ολική αναπαραγωγή της είδησης από άλλες ιστοσελίδες είναι απαραίτητη η χρήση του συνδέσμου παραπομπής προς το άρθρο του panelladikes24.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου